Gdy usłyszałam, że David Bowie nie życzył sobie ceremonii pogrzebowej, poczułam ulgę. To dobre. Zobaczyć miny tych, którzy nie nie mogą w niej uczestniczyć, bo jej po prostu nie ma.
Zamiast medialnej szopki związanej z ceremonią, z której jak widać zdawał sobie sprawę podarował nam na odchodne wyjątkową płytę. Ze swojej choroby, też nie uczynił promocji BlackStar – chociaż to byłoby wielkie marketingowe bum. Odszedł bez zawracania innym głowy.
Mimo wszystko to zaskakujące, stwierdzenie, że pogrzebu nie będzie dla ludzi żyjących w kraju kultu grobów, cmentarzy i pomników. Gdzie raz w tygodniu idzie się na cmentarz z zestawem do polerowania i jak to pisała Chutnik , zawiesza się torebkę na sąsiednim krzyżu by zacząć sprzątać „przy grobie”, później należy położyć wieniec lub ozdoby zgodnie z aktualnym świętem i zapalić znicz w kształcie zatroskanego Jezusa. Ale trzeba uważać, żeby wosk nie nakapał na pomnik, ( bo wtedy jest problem) dlatego lepiej kupić wieczne światełko na bateryjkę, które tli się niemrawo, symbolizujące pamiętanie o najbliższych. I koniecznie trzeba dać na mszę, ale to wiadomo.
Magazynier
Zaskakująco luźne podejście do kwestii pogrzebowego ceremoniału mają Czesi. W Czechach 80% zmarłych poddawanych jest kremacji a jedynie 20% ma pogrzeb tradycyjny. W większości przypadków pogrzebu po prostu nie ma. Ale to nie wszystko. Po kremacji większość urn nie jest odbieranych przez rodzinę. Nikt też nie robi z tego większego problemu ponieważ, jak twierdzą, wynika to z ich kultury. Artur Zakrzewski przedstawił to w swoim reportażu pt. „Czeski pogrzeb”. Jest tam scena, w której magazynier – chodzi o osobę zajmującą się urnami, raz na jakiś czas pozbywa się nadmiaru puszek z prochami. Wtedy wraz z pracownikami, pakuje je do czarnych worków i wywozi na „cmentarz”. Tam wrzucają je do wielkiej krypty przypominającej składowisko śmieci. „Magazynier” – młody mężczyzna ma dystans do swojej pracy, więc przy „remanencie” naśmiewa się ze śmiesznych nazwisk widniejących na niechcianych puszkach. Jest ubaw.
Szczęśliwe urny
Szczęśliwe urny przy których jednak odprawiono ceremoniał, też nie mają łatwego życia. Lądują na półkach za szybkami tzw. królikarni. A tam, kwadratowe kwaterki w betonowej ścianie. Za szklane drzwiczki jak do miniaturowego akwarium, bliscy wkładają różne wspominki; wesołe zdjęcia np. dziadek z nalewką przy stole, wujek w objęciach z psem, przedmioty, zabawki, – a przy nich tli się elektryczna lampka ledowa imitująca świeczkę.
Natomiast urny, które nie dostąpiły ceremoniału Czesi zabierają do domu. Niektóre stoją przy komputerach inne w kredensie między kryształami, jeszcze inne w meblościance z narzuconą policyjną czapką, bo ojciec był policjantem.
To emocjonalny faszyzm, żałobę trzeba przeżyć! – Piszą internauci.
W „Reportażu z antypodów Mariusza Szczygła widnieje zdjęcie żony znanego czeskiego psychiatry i seksuologa Mirislava Pizaka z urną w domu. Kobieta powiedziała w jednym z wywiadów: „że, jeszcze nie wie, kiedy urnę pochowa. Na razie kupuje mu róże do wazonu i puszcza ulubioną piosenkę. Pokazała gazecie kartkę, na której jej mąż już dwa lata przed śmiercią napisał, że nie życzy sobie żadnej formy pogrzebu. Ujawniła ten zapis, żeby nikt nie posądził jej o to, że żałuje pieniędzy na pogrzeb. Mąż był bardzo znany, przez sześć dni odbierała kondolencje i było to ponad jej siły, więc za decyzję o zaniechaniu pogrzebu jest mu wdzięczna. Gazeta spotkała innego znanego seksuologa o sposób pochówku jaki by sobie życzył i ten także oznajmił, że nie chce żadnego pogrzebu” (mariuszszczygieł.com.pl).
Ludzie od zamierzchłych czasów urządzali pogrzeby, które wyglądały mniej lub bardziej efektownie. Każda kultura odbijała w niej swój własny światopogląd na temat śmierci. Pomagała przejść na drugą stronę. Ale co zrobić z tymi, którzy nie wyrobili sobie żadnego poglądu na temat śmierci, dla nich to po prostu koniec i nie wierzą w drugą stronę. Czy muszą być poddawani masowej nekropolizacji. Czy muszą udawać nawet po śmierci?
A może to wyraz szacunku dla naszego wolnego czasu i dla nas samych. Czasu, który zamiast spędzać na pogrzebie w sztucznej atmosferze przeznaczymy na wspominanie. A jeśli kogoś nie znaliśmy lub nie lubiliśmy – zwolnieni jesteśmy z tej całej szopki i nie musimy bić się z myślami, ani czegokolwiek udawać.
Taka ostatnia przysługa.
